ျမန္မာ့သမိုင္းေပၚက ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရး

ပါေမာကၡ ေဒါက္တာဓမၼပိယ (I.T.B.M.U) Ph,D(U.S.A)

ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးသည္ သမိုင္းေခတ္မ်ားစြာကို ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ရ၍ ႏြမ္းႏြမ္းနယ္နယ္ ျဖစ္ေနခ်ိန္ ၀ယ္္…။
ဒီမိုကေရစီ အလင္းတန္းကို ေတြ႔ျမင္ၾကရတဲ့ ျပည္သူ၊ ျပည္သားမ်ားဟာ ရွင္သန္ ထေျမာက္လာၾကသူမ်ားပမာအားသစ္၊ အင္သစ္ေတြႏွင့္ အတူ ႏိုင္ငံအတြက္၊ လူမ်ဳိးအတြက္၊ ဘာသာ သာသနာ အတြက္ တိုးတက္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္လိုတဲ့ စိိတ္ဓာတ္ခြန္အားေတြ တစ္ဖန္ေမြးဖြားလာႏုိင္ၿပီ ဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ အတြက္ ၾကဳိ ဆိုေနမိျခင္းပါ။

ႏိုင္ငံေတာ္ တိုးတက္ႀကီးပြားတာကို ျမင္လုိသူေတြအတြက္ ႀကိဳဆိုျခင္းဟာ ေကာင္းျမတ္တဲ့ မဂၤလာ တစ္ပါးပါ။ ႏိုင္ငံသားတိုင္း အျပာင္းအလဲႏွင့္ တိုးတက္မွုကို ဆက္စပ္ၾကည့္ႏိုင္ဖို႔ သမိုင္းကို ေလ့လာ သင္ၾကားသင့္ျခင္းပါ။

တစ္ကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံသားတိုင္း ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ သမိုင္း စာမ်က္ႏွာမ်ားကို ျပန္လွန္၍ ဖတ္ရွုေလ့လာ ၾကည့္ရင္ သမိုင္းႏွင့္စပ္တဲ့ အေကာင္းအဆိုး အေၾကာင္းအက်ဳိး အျဖစ္အပ်က္ေတြကို သင္ခန္းစာယူႏိုင္ၿပီး၊ သမိုင္း ေဟာင္းရဲ့ ဒဏ္ရာေတြကို သမိုင္းေျပာင္းၿပီး အစားထိုးႏိုင္ျခင္းပါ။ သမိုင္းကို ဖတ္ၿပီး နာက်ည္းစိတ္ေတြကို ေမြးျမဴေနၾကမဲ့အစား သမိုင္းကို သင္ယူေလ့လာၿပီး သမိုင္းကေျပာျပတဲ့ လူမ်ဳိးရဲ့ တန္ဖိုး၊ လူ႔ယဥ္ေက်းမွုရဲ့ ဂုဏ္သိကၡာ၊ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္လုံး ျပည္သူ၊ ျပည္သားမ်ား ညီညီညြတ္ညြတ္ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ျခင္းျဖင့္ ရႏိုင္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဂုဏ္ရည္မ်ားကို သိႏိုင္ဖို႔ပါ။

ပညာေရးတကၠသိုလ္ ပါေမာကၡေဟာင္း ဦးထြန္းၾကြယ္ ကေတာ့ သမိုင္းႏွင့္ စပ္ၿပီး သုံးသပ္ တင္ျပထားျခင္းပါ။ ̏ႏုိင္ငံသမိုင္း ဟူသည္ ျပည္သူ႔ အေၾကာင္း၊ ျပည္သူ ႔့ လွုပ္ရွားမွု အေၾကာင္း မွတ္တမ္းႀကီး ၿဖစ္သကဲ့သို႔  ပညာေရးသမိုင္း သည္လည္း ယင္းျပည္သူတို႔၏ ပညာေရး လွုပ္ရွားမွု မွတ္တမ္းႀကီးပင္ ျဖစ္ေလသည္။˝

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ပညာေရး သမိုင္းေၾကာင္းကုိ ေကာက္ေၾကာင္းျပန္၍ ေကာက္ျပရလွ်င္ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၁၂၃၀-ခု၊ ခရစ္ သကၠရာဇ္ ၁ဂ၆၈-ခုႏွစ္ထိ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၌ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားသာ
ရွိၿပီး၊ လူေက်ာင္း (အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းမ်ဳိး) ဆိုတာ တစ္ေက်ာင္းတစ္ေလမွ် မရွိေသးေၾကာင္းကို သမိုင္းစာမ်က္ႏွာ၌ ရွာေဖြေတြ႔ရွိျခင္းပါ။

စိတ္၀င္စားစရာပါ။ သမိုင္း ဆိုတာ မသိရင္ လွည့္စား ခံရတတ္ၿပီး၊ သိထား ရင္ေတာ့ ယုံၾကည္ခ်က္ေတြ ခိုင္ၿမဲလာႏိုင္ျခင္းပါ။ သမိုင္းႏွင့္ စပ္ၿပီး နမူနာေလး တစ္ခုေလာက္ကို ထုတ္ျပရရင္ ဧရာ၀တီ သမိုင္းကို ေလ့လာတဲ့အခါ ေမခႏွင့္ မလိခ ျမစ္ႏွစ္သြယ္ ေပါင္းစည္းရာမွ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီး ဆိုတာ ျဖစ္ေပၚလာျခင္းပါ။ 

ထိုျမစ္ႀကီးက တိုင္းျပည္ကို အက်ဳိးျပဳေနလို႔ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးကို ျမန္ျပည္သားတိုင္းက ျမတ္ႏိုးေနျခင္းပါ။ အလားတူတဲ့ သမိုင္း တစ္ခုက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ပညာေရး သမိုင္းပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ပညာေရး သမိုင္းကို အေျခခံက်က် သိဖို႔ သမိုင္းစာမ်က္ ႏွာမ်ားကို ျပန္လွန္ၾကည့္ ရွုတဲ့အခါ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ပညာေရး သမိုင္းဟာ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ား အတူေပါင္းဆုံရာမွ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရးသမိုင္းဆိုတာ ပီျပင္လာျခင္းပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္းကို အဂၤလိပ္တို႔ သိမ္းပိုက္ၿပီး အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္ က်ေရာက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ့ ခရစ္ သကၠရာဇ္ ၁ဂ၇၃-ခုႏွစ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း အေရအတြက္ဟာ (ဂ၀၁) ေက်ာင္း ရွိ
ၿပီး၊ လူေက်ာင္း (အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္း) အေရ အတြက္မွာ (၁၁၂) ထိ တိုးပြားလာျခင္းပါ။

ထို အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား (လူေက်ာင္းမ်ား)၌ ၀ိဇၨာသိပ ၸံအပါအ၀င္ ေလာကီ အတတ္ပညာမ်ားကိုပါ သင္ၾကားခဲ့၍ အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၌ ေက်ာင္းသား ဦးေရးမ်ား တစ္ေန႔တစ္ၿခား တိုးပြားလာၿပီး၊ ပါဠိစာေပ အေျခခံျဖစ္တဲ့ ....  သုတိ (သဒၵါက်မ္းအတတ္)၊ သမၼဳတိ (ဓမၼသတ္က်မ္းအတတ္)၊ သခ်ၤာ (သခ်ၤာအတတ္)၊ နီတိ (နိတိက်မ္း အတတ္)၊ တိကိစၦာ (ေဆးအတတ္)၊ စတုေဗဒါ (ေဗဒင္ေလးပုံအတတ္)၊ ဆႏၵိသာ (ဆန္း က်မ္း အတတ္) စသည္ တို႔ကိုသာ သင္ၾကားေပးေသာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ား၌ တစ္ေန႔ တစ္ၿခား ေက်ာင္းသား ဦးေရးမ်ား နည္းပါး လာျခင္းကို သမိုင္း စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚ၌ ေတြ႔ရွိရျခင္းပါ။ ထိုေၾကာင့္ ၁၈၉၂-ခုႏွစ္ တြင္ ဘုန္းႀကီးေတာ္ ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ား (၄၆၁၉) ေက်ာင္း ရွိခဲ့ရာမွ တစ္ေၿဖးေျဖး ယုတ္ေလ်ာ့လာကာ ၁၉၃၃-၃၄ ခုႏွစ္တြင္ (၉၂၈) ေက်ာင္းမွ်သာ ရွိေတာ့ေၾကာင္းကို ေတြ႔ရွိရျခင္းပါ။

ဒုတိယ ကမၻာစစ္ႀကီး ၿပီးဆုံးၿပီးေနာက္ ၁၉၅၂-ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း
ပညာေရး စီမံကိန္းကို တစ္ဖန္ အေကာင္အထည္ေဖၚခဲ့ျပန္သည္။ ၁၉၅၂-ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၈-ခုႏွစ္တြင္း မွတ္ပုံတင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းေပါင္း (၅၅၄၅)ရွိခဲ့ေၾကာင္း သိရျခင္းပါ။။

၁၉၆၂-ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ လူထု ပညာေရးဌာန (ပုဂၢလိကေက်ာင္းမ်ား) ကို ဖ်က္သိမ္း၍ ဘကေက်ာင္းမ်ားအတြက္ကိုမူ ဘ-က ဌာနစိတ္ ဟူ၍ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၇၂-ခုႏွစ္တြင္ ဘ-က ဌာနစိတ္ကို ဖ်က္သိမ္းခံခဲ့ရျခင္းပါ။ ၁၉၉၃-ခုႏွစ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားကို ျပန္လည္ဖြင့္ လွစ္ေပးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မူလတန္းအဆင့္၊ အလယ္တန္း အဆင့္မွ်ကိုသာ သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းေပးလွ်က္ ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့ျခင္းပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံရယ္လို႔ တည္ရွိျဖစ္ေပၚလာခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္လုံး လူမ်ဳိးကို ဦးေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ား၏ အေရးပါအရာ ေရာက္မွုကို ဤသို႔ျဖင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရး ေက်ာင္း (ဘကေက်ာင္း)မ်ား၏ ေလာကဓံ ဒီလွုိင္းသည္ ေခတ္စ နစ္၏ ေရစီးေၾကာင္းႏွင့္ အတူ နိမ့္တုံျမင့္တုံ ျဖစ္ခဲ့ရျခင္းပါ။

ေရွးေခတ္၊ ေရွးအခါက အစဥ္အလာ ႀကီးမားခဲ့ေသာ ျမန္မာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း ပညာေရးသမိုင္းကို ျပန္လည္ ဆန္းစစ္ၾကည့္ လွ်င္္ ျမန္မာ ရွင္ဘုရင္မ်ား တိုင္းျပည္ကို စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ မင္းလုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ အခ်ိန္မွစ၍၊
(အေနာ္ရထာမင္း လက္ထက္မွ စ၍) ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားသည္ မူလတန္းေက်ာင္း ၊ အလယ္တန္းေက်ာင္း၊ အထက္တန္းေက်ာင္းႏွင့္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းမ်ားအသြင္ တည္ရွိေနခဲ့ၾကျခင္းပါ။

ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔ အတြက္ ေခတ္အဆက္ဆက္၊ သမိုင္း အဆက္ဆက္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ ပညာေရးက႑ကို ဦးေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကျခင္းပါ။ အက်ဳိးဆက္ အေနႏွင့္ ထို သို႔ေသာ အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုတာ ယေန႔ေခတ္ အထိ ဆက္လက္ တည္ရွိေနခဲ့ျခင္းပါ။ ဒါဟာ သမိုင္းကေျပာတဲ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားရဲ့ ပညာေရး သမိုင္း သက္ေသမ်ားပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ ၌ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ား၏ အေရးပါမွုကို သမိုင္း ပညာရွင္မ်ား သိထားၾကေသာ္ လည္း ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္၌ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ား၏ အခက္အခဲမ်ားကို သ မိုင္းရွင္မ်ား သိခ်င္မွ သိႏုိင္မွာပါ။ ပညာသင္ၾကားေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ တန္းတူရည္တူ အခြင့္အေရးမ်ား မရခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္ အခက္အခဲမ်ားစြာကို ေက်ာ္ျဖတ္ရင္း ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ အေနအထားႏွင့္ ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား အေတာ္ကို ရုန္းကန္ေနရျခင္းပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ အေျခခံပညာေရး က႑တြင္ အေရးပါေသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားကို အဆင့္ျမွင့္တင္ျခင္း အဂၤလိပ္မ်ားပင္ သိရွိခဲ့ျခင္းပါ။ အဂၤလိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ေခတ္၌္ ျမန္ မာႏိုင္ငံတြင္ ပထမဦးဆုံး မဟာ၀န္ရွင္ေတာ္ မင္းႀကီးျဖစ္လာခဲ့တဲ့ ဆာအာသာဖယ္ယာ ဟာ ခရစ္ႏွစ္ ၁ဂ၆၆-ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၂၅-ခုႏွစ္) တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးကို အေျချပဳ၍ ပညာေရးစနစ္သစ္ တစ္ခု တီထြင္ရန္ ႀကဳိးပမ္းလာခဲ့ သူပါ။

ပညာေရးစနစ္ ျပဳျပင္ႏိုင္ေရး အတြက္ ဆာအာသာဖယ္ယာ ရဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္က - “ ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘုန္းေတာ္ ႀကီးမ်ား ၾသဇာတိကၠမ ႀကီးမားေနျခင္းဟာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေနျခင္းပါ။ ကေလးသူငယ္မ်ားဟာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ား၌ အေရး၊ အဖတ္၊ အတြက္ တတ္ေျမာက္ရုံ သာမက ပါဠိစာေပဆိုင္ရာ အသိတရားမ်ား၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၏ ဆုံးမၾသ၀ါဒမ်ား၊ သမိုင္းဆိုင္ရာ ဗဟုသုတမ်ား၊ ကိုယ္က်င့္သိကၡာပိုင္း၌လည္း လိမၼာယဥ္ေက်းမွုရွိျခင္း၊ အက်င့္စာရိတၱ ေကာင္းမြန္ျခင္း၊ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ရွိျခင္းစတဲ့ အက်ဳိးတရားေတြကို ဆာအာသာဖယ္ယာ ကိုယ္တိုင္ ေတြ႔ျမင္ခဲ့ျခင္းပါ။

သူေတြ႔ျမင္ခဲ့တဲ့ အတိုင္း အိႏၵိယျပည္ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ထံသို႔ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ား ႏိုင္ငံႏွင့္လူမ်ဳိး အတြက္ အေရးပါ အရာေရာက္ ေနပုံကို သိရွိႏိုင္ရန္ အစီရင္ခံစာ တစ္ေစာင္ကို တင္ျပခဲ့ျခင္းပါ။

အဂၤလိပ္တို႔သည္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ပညာေရးစနစ္ကို စနစ္တက် ေလ့လာၿပီးေနာက္ အဂၤလိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္း ရန္ကုန္ၿမဳိ႔တြင္ သိပၸံအတတ္ ပညာအမ်ဳိးမ်ဳိးကို သင္ၾကားႏိုင္ရန္ ၁၈၄၄-ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရစာသင္ေက်ာင္းမ်ားကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ၾကျခင္းပါ။

 ျမန္မာ၊ အဂၤလိပ္၊ သခ်ၤာႏွင့္ သိပၸံဘာသာရပ္ အမ်ဳိးမ်ဳိအျပင္ သက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ပညာရပ္မ်ားျဖစ္တဲ့ ေဆးသိပၸံအတတ္၊ ေၾကးနန္း ႀကိဳးအတတ္၊ တရားဥပေဒအတတ္၊ ေျမတိုင္းအတတ္၊ စက္မွုလက္မွုအတတ္မ်ဳိးကိုပါ အစိုးရေက်ာင္းမ်ား၌ စုံလင္စြာ သင္ၾကားေပးခဲ့ၾကျခင္းပါ။ ေခတ္ႏွင့္ေလွ်ာ္ညီ၍ ေခတ္မွီေသာ သိပၸံပညာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားေပးခ့ဲတဲ့ အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၏ အရွိန္အဟုန္သည္ တစ္ရွိန္ထိုး တိုးတက္လာၿပီး ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၉၄-ခုႏွစ္၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၉၃၂-ခုႏွစ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္း (၉၂ဂ)ေက်ာင္းမွ်သာ ရွိေတာ့ၿပီး၊ အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွာ (၄၉၆၇)ေက်ာင္းထိ တိုးပြားလာခဲ့ျခင္းပါ။

ထိုကဲ့သို႔ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းမ်ား၌ သင္ၾကားေပးေသာ ျပဌာန္းစာမ်ားႏွင့္ အစုိးရ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၌ သင္ၾကားေပးေသာ ျပဌာန္းစာမ်ား ကြဲျပားျခားနားလွျခင္းေၾကာင့္ အစိုးရ အသိအမွတ္ျပဳ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ား၌လည္းေကာင္း၊ အသိအမွတ္ မျပဳေသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ား၌ လည္းေကာင္း ပညာသင္ယူသူ တပည့္ဦးေရမွာ တစ္ေန႔ တစ္ျခား ဆုတ္ယုတ္သြားခဲ့ျခင္းပါ။

ထိုကဲ့သို႔ျဖစ္သြားရ ျခင္း၏ အဓိက အေၾကာင္းရင္းမွာ .....

(၁) ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ား၌ တက္ေရာက္ပညာသင္ၾကားခဲ့ေသာ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ားသည္ အလုပ္အကိုင္မ်ားရဖို႔ ခက္ခဲျခင္း၊ 

(၂) အဂၤလိပ္ အစိုးရေခတ္၌ အဂၤလိပ္စာ တတ္မွ လူရာ၀င္လွ်က္ ရာထူးရာခံမ်ား ရရွိႏုိင္ျခင္း၊ 

(၃) ဘုန္းေတာ္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ အစဥ္အလာအရ ဘာသာေရး ဆိုင္ရာ က်မ္းစာမ်ားႏွင့္ နီတိ တို႔ကိုသာ သင္ၾကားပို႔ခ်လွ်က္ ထိုဘုန္ေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ား၌ ၀ိဇၨာသိပၸံႏွင့္စပ္ေသာ ေခတ္ႏွင့္ေလွ်ာ္ညီတဲ့ ဘာသာရပ္မ်ားကို သင္ယူခြင့္ မရရွိျခင္း၊ စေသာ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ဆိုတာ သိသာထင္ရွားေနျခင္းပါ။

ထုိ႔ၾကာင့္ အစဥ္အလာရွိခဲ့ေသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ သမုိင္း စာမ်က္ႏွာမ်ားကို ျပန္လွန္ၾကည့္ရွု ေလ့လာသင့္ေၾကာင္း တိုက္တြန္းလိုျခင္းပါ။ ရွင္ဘုရင္မ်ား လက္ထက္၌ ဘုန္းေတာ္  ႀကီး မ်ားသည္ ေခတ္ႏွင့္ေလွ်ာ္ညီတဲ့့ (အဲဒီေခတ္၊ အဲဒီအခါကို ဆိုလိုသည္) ေခတ္ပညာမ်ားကို ဂဏန္း အ တတ္၊ ပ်ဳိ႔ကဗ်ာ လကၤာေရးနည္း အတတ္၊ ေဗဒင္အတတ္၊ ယၾတာအတတ္၊ ေဆးက်မ္းအတတ္ စသည္မ်ားကို) သင္ၾကားေပးႏိုင္ခဲ့ၾက၍  ̏ ရပ္သူနယ္သား လူအမ်ား၏ ဆရာျဖစ္ရုံသာမက ၿမိဳ႔ျပတို႔ ၌လည္း မင္းညီမင္းသား မွဴးမတ္သား တို႔၏ ဆရာေတာ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ 

(ထို႔ေၾကာင့္) မိမိတုိ႔သည္ (ေခတ္) အခါႏွင့္ လုိက္ေအာင္ (ေခတ္ႏွင့္လိုက္ေလ်ာညီေထြ ရွိေအာင္) ပညာေရးကို ျပဳျပင္ႏိုင္ခဲ့ၾကလွ်င္ ယခုအခ်ိန္မွာလည္း တိုင္းသူျပည္သားတို႔၏ ဆရာအျဖစ္၌ တည္ႏိုင္ဖြယ္ရွိ၏။ ယခုေသာ္ကား ထိုကဲ့သို႔ မျပဳျပင္ႏိုင္ၾကမွုေၾကာင့္ ဆရာအျဖစ္မွပင္ ေလွ်ာ့က်ရုံမက တစ္ခ်ဳိ႔ေက်းရြာေက်ာင္းမ်ား၌ ဆြမ္းခံေပးမည့္ ကေလးပင္ မရွိေတာ့ေပ ˝ ။ ဟု ေတာင္ၿမဳိ႔ မဟာဂႏၶာရုံ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးက ဘုန္းႀကီး ေက်ာင္း ပညာေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေလးအနက္ ထားကာ ေဆြးေႏြး တင္ျပသြားခဲ့သည္။ (ဇနကာဘိ၀ံသ၊ အရွင္။ ကိုယ့္က်င့္အဘိဓမၼာ (ပႏၷရသမအႀကိမ္)၊ မဟာဂႏၶာရုံစာေပ၊ အမရပူရၿမဳိ႔၊ ၂၀၀၂။ ႏွာ ၁၃၇။)

ယေန႔မ်က္ေမွာက္ေခတ္၌ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ပညာေရး စနစ္ကို ခြဲျခမ္း စိတ္ျဖာၾကည့္လွ်င္ ဘုန္းႀကီး ေက်ာင္း ပညာေရးမွာ ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ရွိေနျခင္းကို ေတြ႔ရျခင္းပါ။

(၁) ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းပညာေရး (ပရိယတၱိ စာသင္တိုက္မ်ား)၊ 
(၂) ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရး (ဘက ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ား) ဟူ၍ ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စားေတြ႔ရျခင္းပါ၊ 

ထိုႏွစ္မ်ဳိးမွာ............... 
နံပါတ္ (၁) ၿဖစ္တဲ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ပညာေရး၌ ေခတ္ႏွင့္ေလွ်ာ္ညီေသာ ဘာသႏၱရ စာေပမ်ား (သခ်ၤာ၊ အဂၤလိပ္စာ၊ စသည္) ကို ထည့္သြင္းသင္ၾကားႏိုင္ျခင္း မရွိေသးသည္ကို ေတြ႔ေန ရျခင္းပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပသာသနာေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ရန္ ေခတ္ရဲ့ေနာက္မွာ မ်ားစြာ ေနာက္က်က်န္ေနျခင္းကို သတိမူသူတို႔သာ သိႏိုင္မည္ျဖစ္ျခင္းပါ။

ထိုဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ပညာေရးကို အစိုးရ အသိမွတ္ျပဳ အတန္းပညာ အရည္အခ်င္းမ်ားႏွင့္ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ သတ္မွတ္ေပးထားႏိုင္ျခင္းမ်ဳိး မရွိ၍ အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၏ ပညာေရး လယ္ဗယ္ႏွင့္ အခါအားေလွ်ာ္စြာ ႏွုိင္းခ်ိန္ ခံရေသာအခါ ဓမၼာစရိယ အရည္အခ်င္းသည္ ေရးတတ္၊ ဖတ္တတ္ အရည္အခ်င္းမွ်သာ အသိမွတ္ျပဳထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရ၍ မ်ားစြာ ၀မ္းနည္းမိျခင္းပါ။

နံပါတ္ (၂) ၿဖစ္တဲ့ ဘုန္းေတာ္ၾကီး္ေက်ာင္းသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားမွာမူ ေခတ္ႏွင့္ေလွ်ာ္ညီေသာ ျမန္မာ၊ အဂၤလိပ္စာ၊ သခ်ၤာႏွင့္ သိပၸံဘာသာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားေပးႏိုင္၍ ေက်ာင္းသား ဦးေရမ်ား အဆမတန္ တိုးပြားေနျခင္းပါ။ သို႔ေသာ္ အမ်ဳိး ဘာသာ သာသနာေတာ္ အေရးကို ေလးေလးနက္နက္ ေတြးဆဟန္ မတူ ၾက တဲ့ အစိုးရဆိုင္ရာ အႀကီးအကဲမ်ား၊ ပညာရွင္ႀကီးမ်ား၊ ပညာေရးဆိုင္ရာ လူႀကီးမ်ားသည္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားကို မူလတန္းေက်ာင္းမ်ားမွ အလယ္တန္းေက်ာင္းမ်ား အဆင့္၊ အလယ္တန္းေက်ာင္းမ်ားမွ အထက္တန္းေက်ာင္းမ်ားအဆင့္ သို႔ တိုးျမွင္ေပးႏိုင္ဖို႔ အေရး ၀န္ေလးေနၾကျခင္းမွာ နားမလည္ႏိုင္ေအင္ ျဖစ္မိျခင္းပါ။

ပညာတတ္နည္းပါးေသာ လူမ်ဳိးႏွင့္ ပညာတတ္ ရွားပါးေသာ တိုင္းျပည္အတြက္ ရင္ေလးေနမိျခင္းပါ။ ပညာမတတ္ေတာ့ေကာ ဘာျဖစ္မွာလဲလို႔ ေမးေနသူေတြကလဲ ေမးေနဆဲပါ။ ဒီမိုကေရစီ စနစ္မွာ ရာထူးေကာင္းေကာင္းလိုခ်င္ရင္ အရည္အခ်င္းေကာင္းေကာင္း ရွိရမွာပါ။ အရည္ခ်င္းေကာင္း ဆိုတာ ေခတ္မီတဲ့ ပညာေရး စနစ္မ်ဳိးႏွင့္ ေခတ္ပညာမ်ားကို သင္ယူခြင့္ရၿပီး၊ ထိုပညာ (ဘြဲ႔ဒီဂရီ)ျဖင့္ အလုပ္ခြင္၌ ယုံၾကည္ ခ်က္အျပည့္ျဖင့္ အလုပ္လုပ္ျပႏိုင္ျခင္းပါ။

ထိုကဲ့သုိ ႔မဟုတ္ဘဲ ျမန္မာလူမ်ဳိး အမ်ားစုရဲ့ ပညာေရးအဆင့္ အတန္း မ်ားဟာ လြန္စြာ နိမ္႔က်ေနမည္ဆိုလွ်င္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္အရ ႏိုင္ငံတစ္ကာႏွင့္ ယွဥ္တဲ့ လုပ္ငန္းကိုင္ငန္း အခြင့္လန္းေတြ ပြင့္လန္းလာလို႔ အလုပ္ ခန္႔ ရာမွာ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ား (တုိင္းရင္းသား အားလုံး အပါအ၀င္)ကို ဘယ္ေနရာမွာ ဘယ္ရာထူးမ်ဳိးနဲ့ ခန္႔
အပ္ႏိုင္ၾကမလဲ ဆိုတာ ႀကိဳတင္ စဥ္းစားႏိုင္ၾကဖို႔ပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ ဆင္းရဲသားႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ တိုင္းရင္းသား၊ တိုင္းရင္းသူတို႔ရဲ့ မွီခိုရာျဖစ္တဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားဟာ သမိုင္းေကာင္းကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ရန္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္
ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားကို အစိုးရေက်ာင္းမ်ား၏ စံခ်ိန္ စံႏွုန္းမ်ားႏွင့္အညီ (အားကစားကြင္းရွိျခင္း၊ ေက်ာင္းႏွင့္ ေက်ာင္းအေဆာက္အဦး စာသင္ခန္းမ်ား လုံလုံေလာက္ေလာက္ရွိျခင္း၊ စာၾကည့္တိုက္ရွိျခင္း၊ ေက်ာင္းထိုင္ ဆရာေတာ္မ်ား ပညာအရည္အခ်င္းမ်ား ျပည့္မီျခင္း-စသည္မ်ား) ရွိေနခဲ့လွ်င္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ မူလတန္း ေက်ာင္းမ်ားကို အလယ္တန္းေက်ာင္းမ်ား အဆင့္သို႔၊ အလယ္တန္းေက်ာင္းမ်ားကို အထက္တန္းေက်ာင္းမ်ား အဆင့္သို႔ တိုးျမွင့္ေပးၾကပါရန္ တိုက္တြန္းလိုျခင္းပါ။

ပညာတတ္လူမ်ဳိးက တိုင္းျပည္ကို ႀကီးပြား ခ်မ္းသာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သလို၊ သဒၶါတရား ရွိၿပီး ပညာႏွင့္ဥစၥာျပည့္စုံေနသူမ်ဳိးကသာ သာသနာႏွင့္ လူမ်ဳိးကို ေစာင့္ေရွာက္ ႏုိင္မည္ဆိုတာ ယုံၾကည္ထားမိလို႔ပါ။

ခ်မ္းသာစြာ အိပ္စက္ႏိုင္ပါေစ။

ေဒါက္တာဓမၼပိယ (ITBMU)

ကိုးကား…
1) ဇနကာဘိ၀ံသ၊ အရွင္။ ကိုယ့္က်င့္အဘိဓမၼာ (ပႏၷရသမအႀကိမ္)၊ မဟာဂႏၶာရုံစာေပ၊ အမရပူရၿမဳိ႔၊
2) ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း ပညာေရးသမိုင္း (ဒုတိယအႀကိမ္)
3) ေအာင္သိန္းညြန္႔၊ ဦး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ အေျခခံပညာေရးက႑တြင္ အေရးပါေသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းမ်ားကို အဆင့္ျမွင့္တင္ျခင္း စာတမ္း၊ ၂၀၁၂-ခု။
4) သန္းထြတ္၊ ဦး။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း ပညာေရးသမိုင္း (ဒုတိယအႀကိမ္)၊ ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္၊
ရန္ကုန္ၿမဳိ႔၊ ၂၀၁၁-ခု

ဗုဒၶဓမၼ ပရဟိတ ေဖာင္ေဒးရွင္း-ဗဟို Online Media