ဆင္ျခင္ ေတြးေခၚႏိုုင္စြမ္း ကိုု ခတ္ထားေသာ ေဘာင္မ်ား ႏွင္႔ ၄င္းတိုု႔ ၏ လြမ္းမိုုးမူမ်ား

  ~ Frames of Thinking and its Influences ~


ေတြးၾကလား။ ေတြးၾက တာေပါ႔။ နည္းလမ္းမွန္တာ မမွန္တာထား၊ အမွန္ကိုုေရာက္တာ မေရာက္တာ ထား၊ ေတြးၾက တာပဲ။ ဘာေၾကာင္႔ မေတြး ရရင္ မေနႏိုုင္လည္း ဆိုုတာေကာ ေတြးဖူးလား၊ ကိုုယ္႔ ကိုုေတြးေခၚျခင္း ျဖစ္စဥ္ ထဲကိုု ေရာက္ေနေစတဲ႔ အေၾကာင္း တရားေတြက ဘာေတြလည္း ေတြးဖူးလား။ ဘာေၾကာင္႔ေတြးေနတာလည္း။ ဘာလိုု႔ ဒီလိုုေတြးေနတာလည္း ဆိုုတာေတြးဖူးလား။

ေတြးေခၚႏိုုင္စြမ္း ဟာ ကားတစ္စီး ဆိုုရင္၊ ေတြးေခၚမူေတြ ကိုု ေရြ႕ လ်ားေစတဲ႔ ေလာင္စာ နဲ႔ ဘယ္ကိုုေရြ႕ ပါလိုု႔ လမ္းျပေနတဲ႔ ေျမပံုုေတြ ရိွတယ္။ လူတစ္ေယာက္ ရဲ႕ ေတြးေခၚ ဆင္ျခင္ပံုု ကိုု ေဘာင္ခတ္ ပံုသြင္းေန တဲ႔ အရာေတြ ရိွတယ္။ Thinking Frames ေတြေပါ႔။

- Culture - ယဥ္ေက်းမူ
လူတစ္ေယာက္ ရဲ႕ အေတြးအေခၚ ဟာ သူေမြးဖြား ၾကီးျပင္းလာရတဲ႔ ယဥ္ေက်းမူ ရဲ႕ ေဘာင္ခတ္ျခင္း ကိုု ခံ ရတယ္။ အေနာက္တိုုင္း ယဥ္ေက်းမူမွာ ၾကီးျပင္း လာသူေတြဟာ Analytical Thinking လြမ္းမိုုးျပီး၊ အေရွ႕ တိုုင္းက လူေတြ အေတြးအေခၚ ကိုု Holstic Thinking လြမ္းမိုုး တဲ႔ ပံုုစံေတြ ကြာရတာ ယဥ္ေက်းမူေတြ ကြာျခား လိုု႔ပဲျဖစ္တယ္။

- Time and Space
ေမြးဖြားၾကီးျပင္း ရတဲ႔ ေခတ္ ကာလ၊ ေဒသ ကိုုလိုုက္ျပီးလည္း အေတြးေခၚေတြ ကြာၾကတယ္။

- Family Background
မိသားစုု ရဲ႕ ယံုုၾကည္ ကိုုးကြယ္မူေတြ၊ လူမူ ဆက္ဆံေရး ပံုုစံေတြ၊ အိမ္ေထာင္ေရး အေျခေန၊ ကေလး ဘ၀ျပ႒ာန္းခ်က္၊ ဘာသာေရး၊ ႏိုုင္ငံေရး၊ ေက်ာင္းပညာေရး ဆိုုင္ရာ လက္ခံမူေတြ၊ လိုုက္နာ လက္ခံက်င္႔သံုုး မူေတြ ဟာ လူတစ္ေယာက္ ရဲ႕ အေတြးအေခၚ ကိုု အမ်ားဆံုုးျပ႒ာန္းတယ္။


- Socio-Surrounding
လူမူ ပတ္၀န္းက်င္ နဲ႔ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံေနသူေတြ ရဲ႕ လြမ္းမိုုးမူေတြ၊ အျမင္ေတြ၊ စံ တန္ဖိုုးေတြ ကလည္း အေတြးအေခၚ ကိုုျပ႒ာန္းတယ္။




ကိုုယ္ လက္ခံထားတဲ႔ အေတြးအေခၚ အယူအဆ တစ္ခုုကိုု၊ Thinking Frames ေျပာင္းေတြးၾကည္႔ရင္ Brain Stroming လုုပ္ၾကည္႔ရင္၊ ကိုုယ္႔အေတြး အေခၚ ဟာ ဘယ္ေလာက္ အထိျပ႒ာန္း ခံ ေနရလည္း ဆိုုတာေတြ႔ရ မွာပဲ။

ဥပမာ၊ အသားအေရာင္ ခြဲျခား တတ္တဲ႔ လူျဖဴ  တစ္ေယာက္ကိုု လူမည္း တစ္ေယာက္ အျဖစ္ စိတ္ကူး ယဥ္ျပီး စဥ္းစားေစၾကည္႔ရင္ အသားအေရာင္ ခြဲျခားလိုုတဲ႔ အေတြးအေခၚ ဟာ သူေမြးဖြားၾကီးျပင္း လာရတဲ႔ Culture, Time & Space, Family Background နဲ႔ Socio-Surrounding ေၾကာင္႔ ေပၚေပါက္လာတယ္ ဆိုုတာ အလြယ္ တစ္ကူျမင္ရမယ္။
 
ဘာသာေရး ခြဲျခားလိုုသူေတြ၊ လူမ်ိဳးေရး ခြဲျခားလိုုသူေတြ ရဲ႕ အေတြးအေခၚ ခံယူခ်က္ေတြ ဟာ Thinkin Frames ေတြ လြမ္းမိုုးထားလိုု ႔ျဖစ္တယ္။

ကိုုယ္႔ ရဲ႕ အေတြးေခၚေတြ ကို Thinking Frames ေတြ ဘယ္အတိုုင္း အတာထိ လြမ္းမိုုးထားလည္း ဆန္း စစ္ႏိုုင္ လာရင္ မွ်တတဲ႔ အျမင္၊ ဘက္မလိုုက္တဲ ခံယူခ်က္၊ အစြန္း မေရာက္တဲ႔၊ တစ္ဖက္ပိတ္ မဆန္တဲ႔ သံုုးသပ္ခ်က္ အျမင္ေတြ ရိွလာမွာျဖစ္တယ္။ အသိပညာ ဥာဏ္ရဲ႕ ရန္သူျဖစ္တဲ႔ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ႔ စိတ္ဓာတ္ ခံယူခ်က္၊ ေလာကအျမင္ နဲ႔ ယူဆခ်က္ေတြ ကေန ကင္းကြာလာမွာျဖစ္တယ္။

Thinking Frames ရဲ႕လြမ္းမိုုး မူဟာ လူတစ္ေယာက္ ရဲ႕ အေတြးအေခၚ ကိုု အျပဳသေဘာေဆာင္ သလိုု၊ အပ်က္ သေဘာေဆာင္တာေတြ လည္းရိွတယ္။ အျပဳ  သေဘာေဆာင္သည္ျဖစ္ေစ၊ အပ်က္သေဘာေဆာင္ သည္ျဖစ္ေစ၊ ဒီ လြမ္းမိုုးမူေတြ ကိုု ဆန္းစစ္ျမင္ႏိုုင္ဖိုု႔ ဟာ အသိပညာဥာဏ္ ခရီးေလ်ာက္ေနသူတိုု႔ အတြက္ အေရးၾကီးတယ္။

အေတြးအေခၚလည္း ထိုုက္သင္႔သေလာက္ စြမ္းပါရဲ႕ ၊ စာေပ ပညာ လည္းျမတ္ႏိုုးလိုုက္စား ပါလ်က္၊ မွ်တ ခ်င္တဲ႔ စိတ္ေတြ ရိွၾကပါလ်က္၊ မွန္ကန္တာကိုုျဖစ္ေစခ်င္တဲ႔ ေစတနာေတြရိွမွန္း လည္း ျမင္သာ ပါလ်က္နဲ႔ အခ်ိဳ႕ ေတြ အယူအဆ လြဲေနတာ၊ ခံယူခ်က္ လြဲေနတာ၊ မဟုုတ္တာ အဟုုတ္ ထင္ေနတာ၊ အမွန္ျပလည္း၊ အမွန္ကိုု မျမင္ႏိုုင္၊ အမွန္ကိုု မျမတ္ႏိုုးႏိုုင္ စကားလံုုးေတြ နဲ႔ ေ၀႔လည္ေၾကာင္ပတ္ေတြ လုုပ္ျပီး  ေမာဟ မြန္ေန တာေတြ ရဲ႕ အေျခခံ အေၾကာင္း တရား ကေတာ႔ ကိုုယ္႔ အေတြးအေခၚ ကို လြမ္းမိုုး ထားတာေတြ ကိုု ျပန္ သံုုးသပ္ႏိုုင္စြမ္းနဲေနလိုု႔ပဲျဖစ္တယ္။

မွန္မွန္ ကန္ကန္ေတြးေခၚႏိုုင္ဖိုု႔ထက္ အေရးၾကီးတာက အမွားေတြေလ်ာက္ မေတြးေနဖိုု႔ပါ။ အေတြး အေခၚ မမွားဖိုု႔၊ စည္းေဘာင္ေက်ာ္ေတြးႏိုုင္ဖိုု႔ ကေတာ႔ ကိုုယ္႔ အေတြးအေခၚ ကိုု လြမ္းမိုုး ထားတဲ႔ အေၾကာင္း တရားေတြ ကိုု သိထားျပီး၊ အျမဲ ဆန္းစစ္ေနဖိုု႔လိုုပါတယ္။

လူတစ္ေယာက္ျခင္းစီ ရဲ႕ ေတြးေခၚမူကိုု လြမ္းမိုးထားတဲ႔ Thinkings Frames ကို ထပ္ျပီး ခြဲၾကည္႔ရင္

- Vocational Influence (လုုပ္ငန္းဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)
- Sociological Influence (လူမူဘ၀ဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)
- Philosophical Influence (ပုဂၢိဳလ္ေရး ဒႆ       နလြမ္းမိုုးမူ)
- Ethical Influence (ကိုုယ္က်င္႔တရား ဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)
- Intellectual Influence (သီ၀ရီ ဆိုုင္ရာ အသိပညာႏွင္႔ သီ၀ရီ  ဆိုုင္ရာ စနစ္မ်ား အရ ဆင္ျခင္မူမွ ရရိွ လာေသာ ယူဆခ်က္ မ်ား၏ လြမ္းမိုုးမူ)
- Anthropological Influence (လူ႔ အဖြဲ႔အစည္း တစ္ခုုရဲ႕ ယဥ္ေက်းမူဆိုုင္ရာ ဓေလ႔ ထံုုးတမ္းႏွင္႔ ေဆာင္ ရန္ေရွာင္ရန္၊ တဗူး (Taboo) မ်ား ၏ လြမ္းမိုုးမူ)
- Ideological and Political Influence (အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုုင္ရာစနစ္ႏွင္႔ အာဏာက်င္႔သံုုးမူ ပံုုစံလြမ္းမိုုးမူ)
- Economic Influence (စီးပြားေရးအေျခအေနလြမ္းမိုုးမူ)
- Historical Influence (သမိုုင္းအသိတရားဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)
- Biological Influence (ဇီ၀ရုုပ္ဆိုုင္ရာလြမ္းမိုုးမူ)
- Theological Influence (ဘာသာေရးဆိုုင္ရာ ယံုုၾကည္ခ်က္မ်ားႏွင္႔ ခံယူခ်က္ လြမ္းမိုုးမူ)
- Psychological Influence (ကိုုယ္ရည္ေသြးဆိုုင္ရာ အရည္ခ်င္းႏွင္႔ ပုဂၢိဳလ္ေရး စိတ္ခံစားခ်က္ လြမ္းမိုုးမူ)
- Physiological Influence (ဇီ၀ကမၼ၊ ရုုပ္ခႏၶာကိုုယ္အေျခအေန၊ ရုုပ္ရည္သြင္ျပင္အေျခအေန၊ အရပ္အေမာင္း၊ ကိုုယ္အေလးခ်ိန္ဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)

ဆိုုျပီး လြမ္းမုိးမူ ပံုုစံေတြကိုုေတြ႔ရတယ္။

Thinking Frames ေတြ ရဲ႕ လြမ္းမိုုးမူေတြ ကိုု ဆင္ျခင္ သံုုးသပ္ၾကည္႔ႏိုုင္ရင္၊ ကိုုယ္႔ရဲ႕ စိတ္သဘာ၀ ၊ ေတြးေခၚ ဆင္ျခင္ပံုုေတြ ကိုု ကိုုယ္ကိုုယ္တိုုင္  ေရေရရာရာ မသိတဲ႔ ေမာဟ ကိုုေတြ႔ရမယ္။ 

လူ႔စိတ္ သဘာ၀ ဆိုုတာ လူေတြကိုုယ္တိုုင္ မသိတဲ႔ လူ႔ဘ၀ကိုု ဖန္တီး စီရင္ေနတဲ႔ အတြင္း သ႑န္ အေၾကာင္း တရားျဖစ္တယ္။ ဒီ ကိုုယ္တြင္း အေၾကာင္းတရားျဖစ္တဲ႔ စိတ္ဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အျဖစ္ တရားပဲျဖစ္တယ္။ ဒီ အျဖစ္တရားကိုု မူတည္ျပီး ျပင္ပ ရုုပ္ေလာက မွာ ေနထိုုင္ေနတာျဖစ္တယ္။

လူ တစ္ေယာက္ရဲ႕ ေပ်ာ္ရြင္မူ၊ မေပ်ာ္ရြင္မူ၊ စိတ္ေအးခ်မ္းမူ၊ စိတ္ဆိုုးေဒါသျဖစ္မူ၊ ေတြကိုု စိတ္ သ႑န္ကပဲ ဆံုုးျဖတ္ေပးေနတာျဖစ္တယ္။ သိျမင္ႏိုုင္စြမ္း နဲ႔ ဥာဏ္ ကြန္႔ျမဴးႏိုုင္စြမ္း တိုု႔ကိုု ထိမ္းခ်ဳပ္ထားတဲ႔ အေၾကာင္း တရား လည္းျဖစ္တယ္။ ေအးခ်မ္းမူနဲ ႔၊ တည္ျငိမ္မူ ကိုု ျပ႒ာန္းေပးတဲ႔ အေၾကာင္း တရားျဖစ္သလိုု၊ လူေတြ ကိုု ရူးမိုုက္ေစတဲ႔ အေၾကာင္း တရားလည္းျဖစ္တယ္။

Thinking Frames ရဲ႕ လြမ္းမိုုးမူေတြ ကိုု ဆန္းစစ္ေ၀ဖန္ႏိုုင္စြမ္းေတြ ရိွလာရင္၊ ရြံ႕ တံုုးေလး လို ေလာကၾကီး မွာ လိုုရာ ပံုသြင္းခံေနရတဲ႔ ဘ၀ကေန၊ ကိုုယ္႔ ဘ၀ကိုုယ္ သခင္ အျဖစ္ စြမ္းအားျပည္႔ လြတ္လပ္စြာ ဖူးပြင္႔ေန ထိုုင္ ရွင္သန္ သြားႏိုုင္လာမွာျဖစ္တယ္။

 

~ AMM ~
Greenhill Aung Myo Myat